Kuzey ve güneyimizde iki büyük savaÅŸ küresel sistemin yeniden ÅŸekillenmesini derinden etkileyecek. Jeopolitik dengeler üzerinde doÄŸrudan ağırlığı daha güçlü Ukrayna savaşının sonuçları ise daha etkili olacak.

Ukrayna savaşının ilk gününden bu yana yaptığımız deÄŸerlendirmelerde, kendi çıkarlarını yeterince gözetmeden Washington’un peÅŸine takılan Avrupa’nın kaybeden taraflardan biri olacağını defalarca yazdık. 

Türkiye’yi yakından ilgilendiren bu geliÅŸme ÅŸimdi adım adım daha belirgin ÅŸekilde ortaya çıkıyor.

Trump seçilirse, Avrupa’nın artık tekleyen dinamosu Almanya’da Scholz hükümetinin normal seçim tarihi eylül ayına kadar, yani sadece birkaç ay bile iÅŸ başında kalamayacağına, büyük olasılıkla erken seçime gidileceÄŸine de o arada iÅŸaret ettik.

Almanya’da hükümetin dağılmasının görünür nedeni, koalisyon ortağı Liberal Parti BaÅŸkanı ve Maliye Bakanı Lindner’in, siyasi mutabakata pek uymayan bazı bütçe talepleri oldu. Siyasette “kendini kontrol etme sanatının” büyük ustası olarak bilinen BaÅŸbakan Scholz’un yanıtı, hiç beklenmedik ÅŸekilde Maliye Bakanı’na en sert sözlerle vurmak ve kaba ÅŸekilde onu görevden aldığını ilan etmek oldu; kendi hükümetini düÅŸürdü. Aslında, o çıkış da kontrollü bir öfke patlamasıydı.

Ukrayna’da kolay engellenebilir bir savaÅŸ yapıldığını ve savaşın gerçek nedenlerini Alman hükümetleri çok iyi biliyor.

BükreÅŸ’teki 2008 NATO zirvesinde Ukrayna’nın üyeliÄŸi ilk kez resmen gündeme geldiÄŸinde, zamanın Almanya BaÅŸbakanı Merkel bunu “Rusya’nın savaÅŸ nedeni olarak göreceÄŸini” söylemiÅŸti. Åžubat 2022’de Rusya savaşı baÅŸlatmadan sadece günler önce, henüz Åžansölye koltuÄŸuna oturmuÅŸ Scholz ise Ukrayna CumhurbaÅŸkanı Zelenski’ye “gönüllü olarak NATO üyeliÄŸinden vazgeç, savaşı önle” önerisi yapmıştı.

Washington’daki karar vericiler Almanya’yı dinlemedi, Zelenski de Amerika’nın peÅŸinden gitmeyi tercih etti.

Ardından ABD kurulu düzeninin sözcüleri Rusya “provoke edilmemiÅŸ” bir savaÅŸ baÅŸlattı, Putin saldırgan Rus Çarlarına özendi, bu bir demokrasi savaşıdır gibi gerekçeler imal ederek dünya kamuoyunun zihnini bulandırma çabalarına baÅŸladı. Amerika’nın büyük medyası bu dezenformasyona neredeyse aralıksız gaz verdi. Bizde kimi çevreler dahil, tüm dünyada o propagandaya kapılan çok oldu.

Ancak NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’nin Avrupa Parlamentosu’na verdiÄŸi tanıklık ifadesiyle nokta koyulmuÅŸ oldu. Genel Sekreter, savaşın nedeninin NATO geniÅŸlemesi olduÄŸunu açıkladı.

Sadece Avrupa’da barışa deÄŸil Almanya’nın ekonomik çıkarlarına da aykırı olmasına raÄŸmen, Scholz hükümeti Biden yönetiminin adeta gözü kapalı destekçisi oldu. Muhakemesi basitti; Almanya, güvenliÄŸinin nihai garantörü Washington’a ters düÅŸmemelidir.

Åžimdi Trump yönetimi, Washington’un Ukrayna siyasetini birçok bakımdan ters yönde deÄŸiÅŸtirecek. Zıt istikamette politikalar için bu kez Trump’ın arkasında hizalanmayı Scholz’un içine sindirmesi o denli onur kırıcı olacaktı ki, sadece eylüle kadar dahi tahammül edemezdi.

Ancak Alman hükümetinin cart diye çökmesi daha iÅŸin baÅŸlangıcı. Avrupa için turpların büyüÄŸü heybede.

*     *     *  

Trump yönetimi Washington’un Ukrayna siyasetini radikal ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirecek. Her muhtemel geliÅŸmede, Avrupa ağır ekonomik ve stratejik sorunlarla yüzleÅŸmek, bedeller ödemek zorunda kalacak.

Zelenski ve Ukrayna penceresinden iki seçenek var:

– Barış. Toprak vermeyi, NATO üyeliÄŸinden vazgeçmeyi ve Rusya’nın savaşı kazandığını açıkça veya zımnen kabul etmeyi gerektiriyor. Ukrayna’ya NATO dışında güvenlik garantileri verilecek, o teminatın yükü öncelikle Avrupa tarafından karşılanacak. Trump yönetimi, bazı hesaplara göre trilyon dolara varan Ukrayna’nın yeniden inÅŸası faturasını da Avrupa’nın önüne bırakacak.

– Zelenski “savaÅŸa devam” diyebilir. Tump ve yardımcısı JV Vance kesin dille ekonomik ve askeri yük üstlenmek istemediklerini açıkladı. Savaşın yükünü Avrupa karşılamak zorunda kalacak. ABD hiç silah vermeyecek anlamına gelmeyebilir; bedelini Avrupa öderse neden olmasın?

Ukrayna açısından en iyi seçenek birincisi. Ä°kinci seçenekte daha büyük yılıma ve zarara uÄŸrayacak, ilerde daha kötü ÅŸartlarda barış yapmak zorunda kalacak.

Zelenski için üçüncü bir seçenek daha var, görevi bırakmak. Ama diÄŸer iki temel seçenek deÄŸiÅŸmiyor. Zelenski’yi her üç durumda da karanlık riskler bekliyor. Görevden ayrıldıktan sonra yeterli süre hayatta kalırsa sarsıcı açıklamalar yapabilir, göreceÄŸiz.

Åžimdi her durumda Avrupa’nın önüne yüksek faturalar gelecek. Kıtanın ekonomik motoru Almanya’nın ekonomisi krizde, kim ödeyecek?

Ä°laveten, Trump yönetimi AB’den yapılanlar dahil tüm ithalata sabit bir gümrük vergisi uygulamaya hazırlanıyor. Çin’e daha yüksek tarifeler uygulanacak ve ekonomik yaptırımlar sertleÅŸecek. AB’nin de bunlara uyması talep edilecek.

Bu ağır ekonomik yüklerin Avrupa’da ciddi siyasi sonuçlar doÄŸuracağı muhakkak.

Ukrayna savaşı muhtemelen çok uzun olmayan bir vadede bitince, AB bu kez zor bir stratejik kararla yüzleÅŸecek.

Buna diplomatik dilde “çöken Avrupa güvenlik mimarisinin yeniden inÅŸası” deniyor. Ukrayna savaşıyla çöken Avrupa güvenlik sistemi yeniden nasıl kurulacak?

Belirleyici sorun Rusya’ya karşı alınacak tavır. Rusya’yı düÅŸman olarak tanımlamaya ve yaptırımlara devam edilmeli mi? Yoksa, Rusya’nın tekrar Avrupa sistemine dönüÅŸünü ve entegrasyonunu öngören bir yol mu izlenmeli?

Bu sorular etrafında Avrupa’da derin ve sert görüÅŸ ayrılıkları bulunuyor.

Özetle, kısa vadede AB’nin önüne ağır ekonomik faturalar ve birliÄŸini olabildiÄŸince korumaya çalışarak vermesi gereken çetin stratejik kararlar gelecek.   

Ukrayna savaşı bittikten sonra yoÄŸun ÅŸekilde tartışılacak AB’nin Rusya politikası, aynı günlerde muhtemelen daha ciddi ÅŸekilde gündeme gelecek Türkiye-AB iliÅŸkilerini de yakından etkileyecek.

*     *     * 

CB ErdoÄŸan “Küresel sistem SoÄŸuk SavaÅŸ’tan beri en büyük deÄŸiÅŸimini yaÅŸarken bizim, geliÅŸmeleri tribünden seyretme gibi bir lüksümüz bulunmuyor” dedi ve ona göre bir siyaset izlediklerini açıkladı.

Yukarıda kısaca ele aldığımız Avrupa’daki sorunlar, o deÄŸiÅŸim sürecinin bir parçası.

Ä°ktidar iddiası taşıyan her muhalefet partisinin de bu büyük deÄŸiÅŸimi okumaya ve yorumlamaya çalışması, mevcut iktidarı eleÅŸtirirken veya kendi alternatif siyasetini oluÅŸtururken tavrını ona göre ÅŸekillendirmesi gerekiyor. Bunu baÅŸaramayan bir muhalefetin ciddi iktidar seçeneÄŸi oluÅŸturabilmesi zor.

Hangi muhalefet partileri o doÄŸrultuda çalışıyor, ona da okuyucularımız karar versin.