29 Mart 2024


Sinop’taki testler S-400’lerin işletmeye alınacağını mı gösteriyor, alınmayacağını mı?



Haluk ÖZDALGA

A- A+

16-17 Ekim tarihlerinde Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemlerinin Sinop’ta atış testleri yapıldı, en az bir füze fırlatıldı. Sinop’a giden askeri konvoy fotoÄŸraflarının bolca medyaya servis edilmesi gösteriyor ki, olayın bir kararlılık gösterisi olarak iyice duyulması isteniyordu.

YandaÅŸ medya Sinop atış testini tamamen bu doÄŸrultuda kutladı; Washington ne kadar karşı olursa olsun, iktidar kararlıydı ve S-400’leri iÅŸletmeye alma istikametinde kritik bir adım daha atıyordu. Sadece yandaÅŸlar deÄŸil, tarafsız uzmanlar arasında da benzer yorumlar yapılıyor. DönüÅŸü olmayan noktanın çoktan geçildiÄŸi veya geçilmek üzere olduÄŸu vurgulanıyor.

Ama açıklanması zor bir durum var. Kararlılık gösterisi için niçin böyle dolambaçlı yollar seçiliyor?

EÄŸer gerçekten kararlı ise, iktidarın yapması gereken ÅŸey basit: S-400’ler ne zaman iÅŸletmeye alınacak, tarih verilir, iÅŸ biter. Hepsi o kadar! Ellerini tutan mı var?

Dört takım S-400 bataryası geldi. Ruslar 2019 yaz aylarında getirdi, monte etti, bütün teknik kontroller yapıldı, hazır. Personel eÄŸitildi, hazır. Hiçbir sorun yok. Dört sistem nereye ve ne zaman konuÅŸlanacak, kolayca açıklanabilir. Üstelik ÅŸu ara konuÅŸlandırma için cephe bulma sıkıntısı da yok!

Zaten böyle bir silah sisteminin iÅŸletmeye alınması daima bir zaman programı içinde olur. Daha önce AKP’nin en yetkili aÄŸzından sistemin Nisan 2020’de iÅŸletmeye alınacağı açıklandı. Aradan altı ay geçti, hâlâ bekliyoruz. Gerekçe olarak Covid salgını ileri sürüldü.

Ä°ÅŸin başında Rusların teklif ettiÄŸi zaman programı daha uzundu. Ankara ısrar etti, ihtiyaç acil diye sıkıştırdı, iÅŸletmeye alma tarihi öne çekildi ve Nisan 2019 olarak belirlendi.

Ama Sinop testleri, S-400’lerin iÅŸletmeye alınacağından çok tam tersinin göstergesi olabilir.

AKP yönetimi baÅŸlangıçta Washington’un tepkisine raÄŸmen bu sistemi almaya kararlıydı. Muhtemelen Washington’u kısmen de olsa ikna edebileceklerini, bir ara yol çözümü bulmayı, ikna edemedikleri kadarından dolayı gelecek tepkilere ve bedele katlanmayı tasarlıyordu.

S-400/F-35 sürecinden sıkıntısız ve zararsız çıkacağız diyen en yetkili kiÅŸilerin açıklamaları bunu gösteriyordu. Mesela CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan Mayıs 2019’da “Biz bunun teknik çalışmalarını yaptık, er ya da geç F-35'leri teslim alacağız, S-400'ler de ülkemize girecek" diyordu.

Hesap tutmadı. S-400’leri sadece savaÅŸ ve kriz döneminde kullanalım dediler. Ara yol çözümleri denediler, deÄŸiÅŸik komisyonlar kuralım, konuÅŸalım dediler. Ama ABD müzakere etmeyi bile kabul etmedi.

 

Yanlış deÄŸerlendirme yapmalarının baÅŸlıca nedeni, S-400 savunma sistemi ile F-35 uçaklarının, Rusya’nın ve ABD’nin savaÅŸ doktrininde iÅŸgal ettiÄŸi hayati önemin tam idrakinde olmamalarıydı. Askeri uzmanlarımız muhakkak anlatmıştır, ama belli ki faydası olmadı.

Nükleer olmayan bir savaÅŸta ABD’nin askeri doktrini, Rusya hava sahasında tüm üstünlüÄŸü ele geçirmek üzerine kurulu (air superiority). Bu doktrinin belkemiÄŸini gelecek on yıllar boyunca F-35’ler oluÅŸturacak.

Rusya’nın böyle bir hava üstünlüÄŸü yakalama imkanı yok. Askeri doktrinleri, Rus hava sahasına ABD uçaklarının eriÅŸimini önlemek üzerine kurulu (Anti Access/Area Denial, veya askeri jargonda A2/AD). Bu noktada Rus stratejisinin belkemiÄŸini S-400’ler oluÅŸturuyor. Bunları baÅŸka yerde daha ayrıntılı anlattım.

Özetle, hem F-35’lere hem S-400’lere sahip olamazsınız. ÖrneÄŸi yok. Bu aykırılığa tevessül eden baÅŸka NATO ülkesi yok. Sıkışınca, bu bir egemenlik meselesidir, Türkiye bağımsız ülkedir, istediÄŸi silahı alır gerekçesi kullanmaya baÅŸladılar. Ama tabii bu durumun bağımsızlıkla ilgisi yok.

Kaldı ki, Ruslar S-400’leri esas olarak füzelere karşı geliÅŸtirdi. O amaçla bir elektronik izleme ağına baÄŸlı olması gerekiyor. Türkiye’deki NATO ağına baÄŸlanamayacağı için, esas ihtiyaç olan füze vurma yeteneÄŸi büyük ölçüde kör kalacak, daha çok uçak savar gibi iÅŸlev görecek. Aşırı pahalı bir uçaksavar sistemi!

Sonuçta ÅŸimdi gelinen durum:

Milyarlarca dolar ödedik, F-35’leri alamıyoruz.
Milyarlarca dolar ödedik, S-400’leri kullanamıyoruz.

Krizin baÅŸlarında Mart 2019’da, S-400 anlaÅŸmasından vazgeçilmesini önermiÅŸ ve ÅŸunları yazmıştım:

“Ancak muhtemelen böyle olmayacak. Ankara’da iktidar partisinde, Washington’da bürokrasi Türkiye’ye engel çıkarıyor, Trump aÄŸa ile konuÅŸur hallederiz havası hakim. Ama kazın ayağı öyle deÄŸil. Pentagon uzmanları ‘F-35’in güvenliÄŸi riske giriyor’ dediÄŸinde, Trump’ın farklı hareket etmesi beklenmemeli.

En muhtemel senaryo S-400’lerin gelmesi ve kurulması… F-35 teslimatı duracak. Özellikle medya önünde Ankara’dan fırlatılacak sert siyasi salvolar ve yandaÅŸ medyanın pompalaması sonunda ip en son kopma noktasına kadar gerilecek.

Ä°ÅŸ NATO’dan kopuÅŸa kadar gidebilir. NATO üyeliÄŸini bitiren resmi bir yöntem öngörülmediÄŸi için, Türkiye ittifakın siyasi ve askeri iÅŸbirliÄŸinden fiilen dışlanabilir.

ABD’nin elinde, F-16’ların uçamaz olması dahil, Türkiye’nin güvenliÄŸine ağır zararlar verme imkanı var. Türkiye’nin kavga ederek kendi 5. kuÅŸak uçağını yapma ÅŸansı da yok.

Ankara’nın S-400’lerden vazgeçmesi belki uzun süren bir hırlaÅŸma döneminden ve çıkarlarının iyicene hırpalandığını gördükten sonra, yumurta iyice kapıya gelince olabilir.

Muhalefetimiz ise, hemen hep olduÄŸu gibi, ülkenin stratejik çıkarlarını derinden ilgilendiren bu konuda da dilsiz ve uyurgezer.”

Åžu ana kadar geliÅŸmeler aynen öyle oldu, bundan sonra da büyük olasılıkla öyle olacak. Çünkü AKP ÅŸimdi kazın ayağı nasıl, gördü.

Yukarıdaki deÄŸerlendirmeden sonra geçen 20 ay içinde Türkiye’nin ekonomik ve askeri riskleri arttı. ABD ve NATO ile ipleri koparmak ÅŸimdi daha zor.

Artık iÅŸletmeye alsa da almasa da “sıkıntısız ve zararsız” iÅŸin içinden çıkmak mümkün deÄŸil. Bir Rus yetkilinin örnek verdiÄŸi gibi, S-400’leri ‘patates soÄŸan deposu’ olarak kullanmaya karar verirlerse, içerde ve dışarda uÄŸrayacakları itibar kayıpları ve bütün diÄŸer zarar kalemleri hesap edilirse, toplam fatura çöpe atılacak füzelere ödenen 2,5 milyar doların çok üstünde olacak.

O nedenle nihai kararı belki baskın bir seçim sonrasına ertelemeyi düÅŸünebilirler.

S-400’lerden vazgeçerken ABD’yle pazarlık yapılacak. Pazarlık konusu olabilecek askeri, siyasi ve ekonomik sorun çok. Muhtemelen pazarlıkta el güçlendirmek için kararlı görünmek istiyorlar.

Kasım başındaki ABD seçimleri düÅŸünülürse, Sinop’taki atış testi zamanlamasının neredeyse mükemmel seçildiÄŸi söylenebilir. Ä°ki adaydan kim baÅŸkan seçilirse seçilsin, kararlılık gösterisi için en uygun zaman içinde bulunduÄŸumuz günler.

Bu analizler doÄŸruysa, Sinop testlerinin daha çok S-400’lerin iÅŸletmeye alınmayacağının göstergesi olduÄŸu söylenebilir. Büyük olasılıkla mış gibi yapıyorlar.

 

Yorumlar (0)



Bu makaleye ait yorum bulunmamaktadır