CumhurbaÅŸkanlığı ve Meclis seçimleri hızla yaklaşıyor. Kritik seçimler büyük olasılıkla 2022 ilkbahar veya sonbaharında yapılacak.

Bu takvime göre, gelecek yıl bu günlerde ya seçimler tamamlanmış ya da seçim kampanyası baÅŸlamış olacak.

AKP iktidarı uzun süredir düÅŸüÅŸ içinde. Ama geriye gidiÅŸ son aylarda ÅŸiddetlendi. Ä°ktidar dağınıklık, çürüme, panik ve gerçeklerden kopuÅŸ sinyalleri veriyor.

Her ÅŸeyin kötüye gittiÄŸini görüyorlar ama çaresizler.

Seçmen durumun farkında. Bir araÅŸtırmaya göre halkın %82’si ülkenin yanlış yolda ilerlediÄŸini düÅŸünüyor. Aynı araÅŸtırmada bu oran sadece beÅŸ ay önce %65’ti. Artış %17.

Orman yangınları ülkenin ne kadar kötü yönetildiÄŸini hiç görmek istemeyen gözlere bile gösterdi. Yangın mücadelesi yapacak uçak filosu yok!

Belli ki AKP’nin karar vericileri, yangın mücadele uçaklarını itibar kazandıran nesneler olarak görmemiÅŸ!

Türkiye, yeryüzünde hiçbir ülkenin kaldıramayacağı büyük göçmen dalgalarıyla karşı karşıya. Sosyal dengeler, iç barış ve ekonomi tehdit altında.  Ä°ktidar ÅŸaÅŸkın, dağınık ve çeliÅŸkili açıklamalar yapıyor.

Ä°ktidar sadece siyasi deÄŸil kültürel, entelektüel ve ahlaki düzlemlerde çaresiz bir görüntü içinde.

YandaÅŸ medya yaratmak için kamu bankalarından milyarlarca dolar kaynak kullanıldı. Basın Ä°lan Kurumu parasını, hiç okunmayanlar dahil sadece yandaÅŸ gazetelere akıtıyorlar.

Medyanın en az %90’ı AKP vesayetine girdi.

Ama dünyanın hiçbir demokratik hukuk devletinde gazete yöneticisi veya gazeteci denmeyecek kiÅŸilerin elinde iktidarın propaganda aygıtına dönüÅŸen kapıkulu medyanın inandırıcılığı ve ülke gündemini belirleme yeteneÄŸi neredeyse sıfırlandı.

Suç örgütü liderlerinden Sedat Peker’in, isim ve ayrıntı vererek anlattığı ÅŸok edici olaylar iktidarın ne denli bir çürüme içinde olduÄŸunu gösterdi. Bugüne dek 100 milyondan fazla izleyici toplayan açıklamaların en azından büyük bölümü doÄŸru görünüyor. Kamuoyu da öyle düÅŸünüyor.

Dış iliÅŸkilerde AKP’nin Türkiye’yi içine düÅŸürdüÄŸü eÅŸi görülmemiÅŸ tecrit, artık ciddi bir milli güvenlik sorunu oluÅŸturuyor.

Bunu kendileri de görüyor ve panik içinde kararlar alıyorlar. Amerika ve tüm müttefiklerin hızlı ve koÅŸulsuz çekilme kararı aldığı Afganistan’a asker gönderme kararı böyle bir paniÄŸin ürünü. Üstelik Amerika’nın parası ve siyasi desteÄŸi altında!

Panik yaygın. Mesela muhalefetin sadece “128 milyar dolar nerede?” yazılı afiÅŸlerini kolluk kuvvetlerine toplatıyorlar. Böylece, o sloganın daha çok duyulmasına ve yayılmasına hizmet ediyorlar!

Ama 2022 bitmeden erken seçimi zorlayacak asıl neden ekonomi.

*  *   *

Tipik iktidar propagandasına göre ekonomi iyiye gidiyor. Mesela “Dünya ve AB ülkeleri 2020’de küçülürken, Türkiye büyüdü.”

Ama gerçekler AKP masalarının tam tersi.

Türkiye ekonomisi 2020’de sadece TL bazında büyüdü. Uluslararası kıyaslamaların tek ölçütü olan döviz bazında küçülme ve fakirleÅŸme 2020’de devam etti.

Üstelik Türkiye 2020’de Avrupa ve tüm dünya ülkelerine kıyasla da fakirleÅŸti, makas açıldı.

Türkiye 2013’den bu yana, 2020 dahil, istisnasız her yıl mutlak anlamda fakirleÅŸti. 2013’te 12.600 $ olan kiÅŸi başı gelir 2020’de 8500 $’a düÅŸtü. Mutlak fakirleÅŸme %33. Ä°nsanlar refah düzeylerinin üçte birini kaybetti.

Gerçek fakirleÅŸme daha derin ve en az %40. Dolar’ın deÄŸerinde 2013’ten sonra meydana gelen kayıp dikkate alınmalı. Ülkede yaÅŸayan 7 milyon civarında göçmen deÄŸiÅŸik iktisadi faaliyette bulunuyor, katma deÄŸer yaratıyor ama kiÅŸi başına gelir hesabında o nüfus hesaba katılmıyor.

KiÅŸi başına gelirin 15-16 yıl öncesine gerilediÄŸini, yaklaşık 2005 düzeyine indiÄŸini rahatlıkla söyleyebiliriz.

2013-2020 arasında Türkiye’de kiÅŸi başına gelir, Avrupa BirliÄŸi ortalamasının %37’sinden %25’ine düÅŸtü. Avrupa’yla aramızdaki uçurum büyüdü.

Belki en önemlisi, Türkiye’de refahın %33 gerilediÄŸi bu dönemde dünya ortalaması yükseldi. Bu veriler açıkça bazı ülkelerin diÄŸerlerinden daha baÅŸarılı olduÄŸunu gösteriyor.

Türkiye en baÅŸarısız ülkeler arasında.

2013’te dünya ortalamasının %17 üstünde olan kiÅŸi başı gelir, 2020’de dünya ortalamasının %22 altına düÅŸtü. Korkunç bir gerileme.

Ä°ster Avrupa ister dünya ortalamasını esas alın, halkın yaÅŸadığı fakirleÅŸme büyük.

Yukarıdaki tüm verileri Dünya Bankası resmi sitesinden aldım.

YaÅŸanan fakirleÅŸmenin bir baÅŸka önemli göstergesi, Türk parasının ürkütücü deÄŸer kaybı. 2013’ten günümüze (2.1.2013 ve 6.8.2021 arası), %50-50 Dolar ve Avro sepetine karşı 1 TL’nin deÄŸeri 0,545’ten 0,108’e düÅŸtü.

Yani 7,5 yılda TL, deÄŸerinin tam %80’ini kaybetti. Para pul oldu!

7,5 yılda parasının deÄŸeri %80 buharlaÅŸan bir ekonominin baÅŸarılı olması mümkün mü?

Kötü ekonomi yoktur, kötü yönetilen ekonomi vardır. Ekonomi tamamen yönetilen bir olgudur.

Sıcak savaÅŸ ve ambargo yaÅŸayan ülkeler hariç, daha kötü yönetilen ekonomi dünyada yok. AKP yöneticilerine sormak isterim.

Halkı yedi yılda %40 fakirleştirmeyi nasıl başardınız?

Türk parasının deÄŸerinin %80’inin uçup gitmesini nasıl becerdiniz?

Hem 7,5 yılda milli paranın deÄŸerinin %80’inin yok ettiler, hem milli ve milliyetçiyiz diyorlar!

Fakirleşme, işsizlik ve gelir adaletinin bozulması genellikle kol kola gider. Şimdi AKP iktidarında işte bunu yaşıyoruz.

Ülkede her üç kiÅŸiden biri iÅŸsiz. Türkiye artan nüfusuna iÅŸ bulamıyor.

Gelir eÅŸitsizliÄŸi giderek artıyor ve son 10 yılın en kötü noktasında.

2020 verilerine göre, en yüksek gelire sahip % 20’lik grubun, en düÅŸük gelire sahip % 20’lik grubun gelirine oranı, en yüksek katsayı olan 8,0 katına çıktı.

Üstelik bu veriler iktidarın sıkı denetimi altındaki TUÄ°K’e göre!

AKP ekonomiyi yönetemiyor. Bir baÅŸka bir açık kanıt hayat pahalılığı.

Son verilere göre, yıllık tüketici enflasyonu %19’a fırladı. Bir ay önce %17,5 idi.

Üstelik bu da TUÄ°K’in resmi verilerine göre. Mızrak çuvala sığmıyor.

Türkiye, 190 civarında dünya ülkesi arasında hayat pahalılığının en ÅŸiddetli olduÄŸu 13 ülkeden biri. En kötüler asında Venezuela, Arjantin, Sudan gibi iflas etmiÅŸ veya Suriye, Lübnan, Ä°ran gibi sıcak savaÅŸ ve ambargo yaÅŸayan ülkeler var.

Daha kötüsü, son bir ay içinde üretici enflasyonu %42,9’dan %44,9’a çıktı. Bu dehÅŸet verici sayılar, tüketici enflasyonunun önümüzdeki aylarda herhalde tırmanmaya devam edeceÄŸini gösteriyor.

Yüksek faiz ve düÅŸük TL deÄŸerine raÄŸmen ne doÄŸrudan yabancı yatırım ne portföy (borsa) yatırımı geliyor. Aksine, sermaye dışarı kaçıyor.

Birkaç hafta önce büyük reklamı yapılan 4. Yargı Reform Paketi TBMM’den geçti. Ancak pakette yargı bağımsızlığını saÄŸlayacak hiçbir adım yok.

Ä°ktidarın, kararlarını beÄŸenmediÄŸi hakimleri sürmesini önleyecek coÄŸrafi teminat yok.

Hakimler Savcılar Kurulu’na bağımsızlık yok.

Ama savcılara ve Sulh Ceza hakimlerine soruÅŸturma aÅŸamasında ‘emir ve talimat’ vermek serbest.

AKP’nin amacı iç ve dış kamuoyunun gözünü boyamak. Yargıda reform yapıyormuÅŸ izlenimi verip, vesayet ipini sıkı ÅŸekilde elinde tutmaya devam etmek.

Hukuk güvencesinin bulunmadığı, yargının siyasi vesayete mahkum olduÄŸu ülkeye yabancı yatırımcı gelir mi?

Önümüzdeki bir yıl içinde cari açığı kapatmak ve mevcut borçları döndürebilmek için (anapara artı faiz) yaklaşık 220 milyar dolara ihtiyaç var.

Bu para nasıl bulunacak?

Merkez Bankası döviz rezervi eksi 40 milyar dolar.

Dış borç alabilmek için Türkiye, mesela komÅŸumuz Yunanistan veya Bulgaristan’ın ödediÄŸi faizin 4-5 kat fazlasını ödemek zorunda.

Türkiye ekonomisi yüksek riskli görülüyor ve kredi veren kurum, sadece o krediyi sigorta etmek için %3,8 gibi aşırı yüksek prim ödüyor (CDS). Buna diÄŸer masrafları ve kârını ilave ediyor. Avrupa’nın en zayıf ekonomilerinden Yunanistan için aynı prim %0,7.

Söylemde faize en çok karşı çıkan AKP iktidarı, dünyanın en yüksek faizlerinden birini ödüyor.

Milletin alın terini dünyanın en yüksek faizlerini ödeyerek yabancı bankalara aktaran bir iktidar, milli ve milliyetçi olabilir mi?

Ä°sviçre’nin Basel kentinde, finansal suçlarla mücadeleyi hedefleyen Basel Institute of Governance (BIG) adlı bağımsız bir kurum var. Özellikle kara para aklama konusunu izliyorlar. BIG’e göre Kafkasya bölgesi ile Rusya, Ukrayna dahil tüm Avrupa ülkelerinin oluÅŸturduÄŸu toplam 45 ülke arasında, kara para aklama puanı en kötü olan Türkiye.

Ä°sveç’in en büyük bankalarından SHB, birkaç ay önce bazı ülkeleri kara listeye aldı ve o ülkelerle her türlü para iÅŸlemini durdurdu. Bunlardan biri Türkiye.

Ülkeye yabancı sermaye gelmesi bir tarafa, bu banka Türkiye’ye veya Türkiye’den 1,000 dolar havale iÅŸlemi bile yapmıyor.

Durum o kadar vahim.

*  *   *

Ä°ktidar iÅŸlevini yitirdi, yönetemiyor, kurumların içini boÅŸaltıyor ve kutuplaÅŸma peÅŸinde.

Türkiye, cumhuriyet döneminin en ağır krizinden geçiyor.

Çok parçalı muhalefetin iÅŸbirliÄŸi yapmadan seçimleri kazanması ve ülkeyi yönetmesi mümkün deÄŸil. Hangi formüle göre mutabakata varacak ve iÅŸbirliÄŸi yapacaklar, herhalde 2022’de göreceÄŸiz.

Umutlarımız ülkenin bu derin krizi aÅŸması.